Ένα εντελώς νέο τοπίο εγκαινιάζει για τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τις σχέσεις των δανειοληπτών με αυτό, η υποχρέωση των τραπεζών να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους από τα "κόκκινα" δάνεια κατά περισσότερο από 50 δισ. ευρώ μέσα στο προσεχές δεκαοκτάμηνο. Η νέα γενιά ρυθμίσεων στις οποίες θα προχωρήσουν οι τράπεζες, τα κίνητρα του νέου πλαισίου για την προστασία της πρώτης κατοικίας, οι πλειστηριασμοί και τα ακίνητα που θα περιέλθουν στις τράπεζες και ο πρωταγωνιστικός ρόλος των εταιριών διαχείρισης στην εξυγίανση της αγοράς και της Οικονομίας, συνθέτουν τη νέα πραγματικότητα για την οποία μιλάει στο Capital.gr, ο κ. Αναστάσιος Πανούσης, Γενικός Διευθυντής Προβληματικών Δανείων Λιανικής της Eurobank & Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank FPS, καθώς επίσης Πρόεδρος της πρόσφατα συσταθείσας Ένωσης Εταιριών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις.
Συνέντευξη στην Νένα Μαλλιάρα
-Κύριε Πανούση, σε αδρές γραμμές, ποια είναι η εικόνα της αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα δημιουργηθεί τα επόμενα χρόνια;
Οι νέοι στόχοι που υπέβαλαν οι τράπεζες στον SSM τον περασμένο Μάρτιο επιταχύνουν το σχέδιο αποκλιμάκωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέχρι τα τέλη του 2021. Το μεγαλύτερο ποσοστό της μείωσης των NPEs θα προέλθει από πωλήσεις και τιτλοποιήσεις. Υπολογίζεται σχεδόν 30 δισ. δανειακών χαρτοφυλακίων να πωληθούν ή να τιτλοποιηθούν έως το 2021. Η επίτευξη του στόχου αυτού θα υποστηριχθεί αφενός από το νέο πλαίσιο προστασίας Α’ Κατοικίας (Ν. 4605) αφετέρου από τα σχέδια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και της Τράπεζας της Ελλάδος από τη στιγμή που αυτά θα εγκριθούν από τους αρμόδιους εποπτικούς φορείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ειδικά για τη Eurobank, το σχέδιό μας περιλαμβάνει δύο μεγάλες τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων χαρτοφυλακίων (τα Project "Pillar” & "Cairo” με μη εξυπηρετούμενα δάνεια 2 δισ. & 7,5 δισ. αντιστοίχως), μέσω του οποίου επιδιώκεται η μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων της Τράπεζας κατά περίπου 10 δισ. ευρώ φέτος, με διαμόρφωση του δείκτη των NPEs κοντά στο 16% και προοπτική περαιτέρω αποκλιμάκωσης σε μονοψήφια επίπεδα το 2021.
Στη νέα αγορά NPLs που διαμορφώνεται, πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχουν οι εταιρίες διαχείρισης. Η αγορά δανείων που διαχειρίζονται σήμερα οι εταιρείες διαχείρισης κυμαίνεται γύρω στα 20-25 δισ. αναμένεται όμως να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα 2-3 χρόνια, ξεπερνώντας τα 50 δισ. ευρώ.
-Ποιες είναι οι εκτιμήσεις για την ίαση μη εξυπηρετούμενων δανείων; Θα αποδώσουν οι ρυθμίσεις των τραπεζών;
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι Τράπεζες προσφέρουν βιώσιμες και μακροχρόνιες λύσεις στους δανειολήπτες, ενώ στις λύσεις αυτές περιλαμβάνεται ακόμη και η άφεση χρέους ειδικά σε περιπτώσεις που η σχέση LTV (Loan to Value) υπερβαίνει το 120%. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα ότι η μεγάλη πλειονότητα των δανειοληπτών που έλαβαν,πρόσφατα, βιώσιμη λύση μέσω άφεσης χρέους, αποπληρώνει ομαλά τα δάνεια, επιβεβαιώνοντας την αντίστοιχη τάση που έχει καταγραφεί και σε άλλες αγορές της Ευρώπης όπως στην Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία. Αξίζει να επισημανθεί πως ο δείκτης redefault (που "μετρά" την εκ νέου αθέτηση πληρωμής σε ρυθμισμένο δάνειο), έχει υποχωρήσει σημαντικά τα τελευταία τρίμηνα, ενισχύοντας τις πιθανότητες ομαλής αποπληρωμής του δανείου, εν τέλει.
-Πώς κρίνετε το νέο πλαίσιο για την προστασία της πρώτης κατοικίας που ψηφίστηκε πρόσφατα;
Ο νέος νόμος για την προστασία της Α’ κατοικίας Ν. 4605 πιστεύουμε ότι θα έχει θετική επίδραση στην μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Καταρχάς, αυτοματοποιεί μια διαδικασία χειρωνακτική και χρονοβόρα μέχρι πρότινος. Η πλατφόρμα που κτίζεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους & την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, θα λειτουργεί με αυτοματοποιημένα τα κριτήρια ένταξης των δανειοληπτών στον νέο νόμο, συνεπώς οι τράπεζες θα είναι σε θέση να γνωρίζουν πολύ γρήγορα αν κάποιος δανειολήπτης είναι επιλέξιμος ή όχι.
Επιπλέον, το νέο πλαίσιο παρέχει επιδότηση της μηνιαίας δόσης, διευκολύνοντας κατά πολύ αρκετούς δανειολήπτες που δεν είχαν δυνατότητα αποπληρωμής των δανείων τους, να τα καταστήσουν ενήμερα, ενώ λαμβάνεται ειδική πρόνοια για εκείνους που εμπίπτουν στα χαμηλά εισοδηματικά κριτήρια, αφού η επιδότηση θα φτάνει μέχρι το 50% της μηνιαίας τους δόσης σε αυτές τις περιπτώσεις.
Μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας για το τραπεζικό σύστημα αλλά και μια κίνηση που αποθαρρύνει την εύκολη αθέτηση της συμφωνίας μεταξύ τράπεζας - δανειολήπτη είναι πως εάν ο δανειολήπτης για τρεις μηνιαίες δόσεις δεν τηρήσει τη ρύθμιση που έχει συμφωνηθεί, η τράπεζα ή η εταιρία διαχείρισης δανείων θα μπορεί να προχωρήσει σε αναγκαστικά μέτρα εκτέλεσης, συμπεριλαμβανομένου και του πλειστηριασμού.
Εκτιμώ ότι τα δεδομένα που εισάγει το νέο πλαίσιο προστασίας θα οδηγήσουν μεγάλο αριθμό δανειοληπτών με εκκρεμείς υποθέσεις του Ν.3869 να εξετάσουν σοβαρά το ενδεχόμενο να παραιτηθούν από αυτόν και να υποβάλλουν αίτηση στον νέο νόμο. Αν ληφθεί υπόψη ότι τίποτα δεν μπορεί να εγγυηθεί πώς η αίτηση ένταξής τους στο Ν.3869 για παροχή προστασίας θα εγκριθεί από τα δικαστήρια, σε συνδυασμό με τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του νέου νόμου για άφεση χρέους και επιδότηση έως και 50% της μηνιαίας δόσης, θεωρώ ότι πολλοί δανειολήπτες θα ανταποκριθούν στην προοπτική μιας βιώσιμης λύσης για το δάνειό τους.
-Τι θα γίνει με τους δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια που δεν θα ενταχθούν στο νέο πλαίσιο προστασίας;
Οι δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξης στο νέο νόμο προστασίας της πρώτης κατοικίας, θα πρέπει να αναζητήσουν μια λύση με την τράπεζά τους. Οι τράπεζες διαθέτουν και παρέχουν λύσεις για όλες τις περιπτώσεις δανειοληπτών. Επί της ουσίας, οι τράπεζες είναι διατεθειμένες να προσφέρουν λύσεις που προσομοιάζουν με αυτές του νόμου συμπεριλαμβανομένης της άφεσης χρέους, υπό την προϋπόθεση ότι τα οικονομικά στοιχεία του δανειολήπτη δικαιολογούν αυτή την ανάγκη. Να σας δώσω ενδεικτικά ένα παράδειγμα για να έχουμε μια τάξη μεγέθους: ένα δάνειο 150.000 ευρώ που έχει ως εξασφάλιση ακίνητο που η αξία του έχει περιοριστεί στις 100.000 ευρώ, θα "κουρεύεται" κατά 30.000 ευρώ και ο δανειολήπτης θα πρέπει να αποπληρώσει τελικά 120.000 ευρώ. Θέλω να τονίσω πως το ζητούμενο και από την πλευρά των τραπεζών είναι να υπάρξουν βιώσιμες ρυθμίσεις, προσαρμοσμένες στις δυνατότητες των δανειοληπτών και να ξεκαθαρίσει τελικά η "ήρα από το στάρι". Πρακτικά, όλοι οι πελάτες των τραπεζών θα πάρουν μια λύση με κεντρικό ζητούμενο πάντα την εξασφάλιση βιώσιμων εναλλακτικών για όλες τις πλευρές.
-Ποιες είναι οι εκτιμήσεις των τραπεζών για το πόσοι πλειστηριασμοί θα διενεργηθούν εντός του 2019, του 2020 και του 2021;
Τα τελευταία χρόνια έχει εμπεδωθεί ένα κλίμα ασυλίας σε ό,τι αφορά στη διενέργεια πλειστηριασμών, που σε μεγάλο βαθμό οδήγησε στη διόγκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην αύξηση του αριθμού των στρατηγικών κακοπληρωτών. Σκοπός είναι να λυθεί το πρόβλημα των "κόκκινων" δανείων, με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι τράπεζες έχουν εξαρχής τονίσει, και το εφαρμόζουν, ότι κανέναν δεν συμφέρει η διενέργεια πλειστηριασμών σε σπίτια ανθρώπων που έχουν πραγματική αδυναμία να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους ή αντιμετωπίζουν άλλα σοβαρά ζητήματα, όπως για παράδειγμα προβλήματα υγείας. Ούτε οι τράπεζες, ούτε και οι εταιρίες διαχείρισης θα προβούν σε τέτοιους πλειστηριασμούς δημιουργώντας κοινωνικό πρόβλημα. Οι τράπεζες θα είναι όμως ιδιαίτερα αποφασιστικές σε περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών που εκμεταλλεύονται το νομικό καθεστώς και τις ελλείψεις του Νόμου Κατσέλη, ενεργώντας τελικά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, εις βάρος των κοινωνικά αδύναμων. Αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό.
Δεν μπορώ σήμερα να προσδιορίσω με ακρίβεια τον αριθμό των πλειστηριασμών που θα γίνουν, γιατί ήδη λόγω των συγκυριών υπήρξαν σημαντικές καθυστερήσεις με αποτέλεσμα τη μετάθεσή τους προς τα πίσω.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε όλοι είναι ότι οι πλειστηριασμοί, ένα μέτρο που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο, είναι το έσχατο μέσο. Όλοι κατανοούμε πως η οικονομική κρίση διόγκωσε το πρόβλημα εξυπηρέτησης των δανείων, όμως η κατάργηση των μέσων αντιμετώπισης όπως οι πλειστηριασμοί, αύξησαν δυσανάλογα τους συνειδητά κακοπληρωτές, αφού ήξεραν πως δεν θα έχει καμία επίπτωση η ασυνέπειά τους. Είναι δε ενδεικτικό ότι τα επίπεδα πλειστηριασμών προ κρίσης προσέγγιζαν τις 40.000-50.000 ετησίως με μονοψήφια NPLs και χωρίς ιδιαίτερες κοινωνικές αντιδράσεις.
-Πώς θα διαχειριστούν οι τράπεζες τα ακίνητα που θα καταλήξουν σε αυτές;
Αντιλαμβάνεσθε βέβαια πως οι τράπεζες ούτε θέλουν ούτε μπορούν να διατηρούν χαρτοφυλάκια χιλιάδων ακινήτων. Τα δε ακίνητα που καταλήγουν στις τράπεζες στο πλαίσιο αναγκαστικών εκτελέσεων, αντιστοιχούν σε δάνεια που έχουν χορηγηθεί στο παρελθόν και δεν έχουν εισπραχθεί. Άρα, η ρευστοποίηση είναι περίπου μονόδρομος. Προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των υποψήφιων επενδυτών για τα ακίνητα που θα βγαίνουν σε πλειστηριασμό, δημιουργήθηκε πρόσφατα μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, η www.landea.gr. Η πλατφόρμα διαμορφώθηκε στα πρότυπα αντίστοιχων ιστοσελίδων αγγελιών ακινήτων και λειτουργεί συμπληρωματικά στην πλατφόρμα eauction.gr των συμβολαιογράφων. Παρέχει στον ενδιαφερόμενο επενδυτή πλήρη στοιχεία και εικόνα των πλειστηριαζόμενων ακινήτων, τα οποία έχουν αναγγελθεί στην πλατφόρμα eauction, δίνοντάς του τη δυνατότητα επιλογής ανά είδος ακινήτου (κατοικίες, επαγγελματικοί χώροι, οικόπεδα, κλπ) και περιοχή.
-Η ανάγκη μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών, θα αλλάξει άρδην το τοπίο στην αγορά, δίνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στα funds και στις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων. Πρόσφατα, μάλιστα, συστάθηκε Ένωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις στην οποία είστε Πρόεδρος. Τι σηματοδοτεί η σύσταση της Ένωσης και ποιες αλλαγές στο γνωστό μέχρι σήμερα τοπίο της σχέσης τράπεζας – δανειολήπτη αναμένονται;
Η αγορά δανείων που διαχειρίζονται σήμερα οι εταιρείες διαχείρισης κυμαίνεται γύρω στα 20-25 δισ. αναμένεται όμως να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα 2-3 χρόνια, ξεπερνώντας τα 50 δισ. ευρώ.
Ήδη 18 εταιρίες έως σήμερα έχουν αδειοδοτηθεί και εποπτεύονται από την ΤτΕ, υπάρχουν όμως και άλλες προς αδειοδότηση.
Οι εταιρίες αυτές σήμερα απασχολούν περί τα 2.000 άτομα αλλά ο αριθμός τους αναμένεται επίσης να υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, με την πλειοψηφία των στελεχών να προέρχονται κατά κανόνα από τον τραπεζικό τομέα, λόγω γνώσης και εμπειρίας του αντικειμένου.
Η Ένωση είναι ο θεσμικός φορέας που αντιπροσωπεύει τις εταιρείες διαχείρισης και οι κύριοι στόχοι της είναι: να εκφράζει τις συλλογικές απόψεις και προτάσεις του κλάδου διαχείρισης απαιτήσεων προς τους εποπτικούς & δημόσιους φορείς, την Κυβέρνηση, την ΤτΕ και τις λοιπές αρχές και να διαμορφώνει και να προτείνει συγκεκριμένες βελτιώσεις στο κανονιστικό και νομικό πλαίσιο που θα βελτιώνουν και θα υποστηρίζουν την λειτουργία της διαχείρισης απαιτήσεων.
Ως Ένωση, προετοιμαζόμαστε και εργαζόμαστε από κοινού με όλα μας τα μέλη, μέσα από επιτροπές και ομάδες εργασίας, που έχουμε συστήσει ενώ έχουμε ξεκινήσει έναν αποτελεσματικό διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς την ΤτΕ, την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, τους θεσμούς, τις ειδικές επιτροπές των τραπεζών, την Πολιτεία κλπ.
Παράλληλα, με την ανάπτυξη της αγοράς αυτής των διαχειριστών έχει αναπτυχθεί επιπρόσθετα και ένας κλάδος υποστηρικτικών υπηρεσιών πχ. συμβούλων, νομικών υπηρεσιών, εισπρακτικών εταιριών, λογιστών, ειδικών στα φορολογικά θέματα, εκτιμητών ακινήτων, Real Estate, μηχανικών κτλ. που υποστηρίζει τις εργασίες των διαχειριστών. Αυτό σημαίνει ότι συνολικά η αγορά διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων θα απορροφήσει σημαντικό αριθμό εργαζομένων.
Η λειτουργία των Εταιριών Διαχείρισης Δανείων θα δράσει εξυγιαντικά στην αγορά και στην οικονομία, δεδομένου ότι ο βασικός σκοπός τους είναι να εξυγιάνει την αγορά τόσο όσον αφορά τα προβληματικά δάνεια φυσικών προσώπων, όσο και επιχειρήσεων που επίσης αποτελεί ένα μεγάλο βάρος για την οικονομία. Για παράδειγμα, σημαντικός στόχος είναι να επιτρέψει στις εταιρείες που είναι βιώσιμες να εξυγιανθούν και να συνεχίσουν την υγιή λειτουργία τους και παράλληλα να εντοπισθούν όσες εταιρείες πρέπει να οδηγηθούν σε εκκαθάριση. Επιπλέον, μέσα από τις βιώσιμες λύσεις που θα προσφέρει στους δανειολήπτες πολλά δάνεια που βρίσκονται σήμερα σε καθυστέρηση θα μετατραπούν σε ενήμερα, προς όφελος της ίδιας της επιχείρησης, των εργαζομένων της και των προοπτικών της, αλλά και του τραπεζικού συστήματος και της οικονομίας.
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της διαχείρισης, μέσα από τις αλλαγές του ιδιοκτησιακού καθεστώτος ακινήτων που αντικειμενικά θα προκύψουν, θα ακολουθήσουν επιπλέον επενδύσεις επισκευών/αναβάθμισης των ακινήτων, που θα ωφελήσουν στο σύνολό τους την ελληνική οικονομία.
- Πολλοί αναρωτιούνται γιατί την δουλειά που θα κάνουν τώρα τα funds και οι εταιρίες διαχείρισης δεν θα μπορούσαν να την κάνουν οι τράπεζες…
Οι τράπεζες διέπονται από ένα πολύ δεσμευτικό κανονιστικό πλαίσιο εποπτείας (EBA Rules) που ορίζει η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών. Η επιστροφή στην κανονικότητα και την ομαλότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος προϋποθέτει ότι θα έχουν ως κύριο σκοπό και ρόλο, να χρηματοδοτούν την οικονομία και να δέχονται καταθέσεις, και όχι να κυνηγούν τα κόκκινα δάνεια.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Τράπεζες έχουν πάντα να αντιμετωπίσουν τον ηθικό κίνδυνο (moral hazard) και τον φόβο να μολυνθεί το ενήμερο χαρτοφυλάκιο, κάτι που δεν ισχύει για τις εταιρείες διαχείρισης.
Πηγή: capital.gr
Leave a comment