Πάτημα στην ΕΕ μέσω Ουγγαρίας αποκτά η Ρωσία

Του Andras Racz

Στις 14 Μαρτίου 2019, ένας ουγγρικός νόμος για τη μετακίνηση της έδρας της Διεθνούς Επενδυτικής Τράπεζας (ΙΙΒ) από τη Μόσχα στη Βουδαπέστη, τέθηκε σε ισχύ. Στην τρέχουσά του μορφή, ο νόμος θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ασφάλειας όχι μόνο για την Ουγγαρία, αλλά για κάθε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.

Η τράπεζα ιδρύθηκε το 1970 με στόχο να ενισχυθεί η εμπορική και άλλου είδους οικονομική συνεργασία στο πλαίσιο του Σοβιετικού Συμβουλίου για Αμοιβαία Οικονομική Βοήθεια. Ωστόσο, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της προγραμματισμένης οικονομίας, η ΙΒΒ μετά βίας θα μπορούσε να εκπληρώσει τους βασικούς της στόχους: την ενίσχυση του ανταγωνισμού για δάνεια και την επανεξέταση των οικονομικών projects. Παρόλα αυτά, καθώς η τράπεζα είχε ένα ευρύτατο και καλά λειτουργικό διεθνές δίκτυο, η KGB συχνά την χρησιμοποίησε ως έναν οργανισμό-προκάλυμμα.

Αν και η ΙΙΒ επιβίωσε της διάλυσης του ανατολικού μπλοκ, έμεινε χωρίς σημαντικό ρόλο για περισσότερο από μία δεκαετία. Η Ουγγαρία μάλιστα αποσύρθηκε από την τράπεζα υπό την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Viktor Orban στο διάστημα 1998-2002, επικαλούμενη την απουσία διαφάνειας. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin έδωσε εκ νέου πνοή στην ΙΙΒ στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Το 2005 η τράπεζα άνοιξε ένα εξωτερικό γραφείο -στην Μπρατισλάβα- για πρώτη φορά μετά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Ουγγαρία επέστρεψε στον οργανισμό τον ίδιο χρόνο.

Επί του παρόντος, η ΙΙΒ έχει εννέα μέλη: την Ρωσία, την Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Τσεχία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, την Κούβα, την Μογγολία, και το Βιετνάμ. Οι τρεις μεγαλύτεροι μέτοχοι της τράπεζας με βάση το κεφάλαιο που έχουν καταβάλει, είναι η Ρωσία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία, με 46,-3%, 12,95% και 12,27% αντίστοιχα.

Η ΙΙΒ καταγράφεται μεταξύ των επισήμων κυβερνητικών οργάνων και μεταξύ των διοικητικών οργάνων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτό σημαίνει ότι η τράπεζα είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής κρατικής διοίκησης. Ως εκ τούτου, το επιχείρημα των ΜΜΕ που είναι υπέρ του Orban, ότι η ΙΙΒ είναι "εν μέρει ουγγρική” -εξαιτίας της επένδυσης της Βουδαπέστης σε αυτή- είναι αβάσιμο.

Η ασυλία της ΙΙΒ

Το νομοσχέδιο της Ουγγαρία προβλέπει ότι η ΙΙΒ έχει σειρά ασυλιών και εξαιρέσεων. Με βάση τη νομοθεσία, ούτε η τράπεζα ούτε οι συναλλαγές ή οι πράξεις της, υπόκεινται σε οικονομική ή ρυθμιστική εποπτεία. Στο μεταξύ, ο νόμος επίσης δίνει το δικαίωμα στην τράπεζα να παρέχει επενδυτικές, τραπεζικές, leasing και άλλου είδους υπηρεσίες. Αυτό επιτρέπει στην ΙΙΒ να χειρίζεται τα περιουσιακά στοιχεία και τις καταθέσεις, ακόμη και των ουγγρικών κρατικών επιχειρήσεων, και να παράσχει δάνεια στους φιλοκυβερνητικούς ολιγάρχες, χωρίς επίσημη εποπτεία.

Με βάση τη νομοθεσία, οι άνθρωποι που κάνουν τη δουλειά τους από τα γραφεία της ΙΙΒ θα καλύπτονται με ασυλία. Πραγματικά, ο νόμος ρητά ορίζει ότι η ΙΙΒ "μπορεί να θεσπίσει οποιονδήποτε αναγκαίο κανονισμό για την άσκηση των λειτουργιών της σε αυτό” στο κτήριο. Με άλλα λόγια, οι ουγγρικές αρχές δεν θα έχουν δικαίωμα να εισέλθουν στο κτίριο ή να ασκήσουν οποιαδήποτε επίσημα καθήκοντα, εκτός και εάν η τράπεζα παραιτηθεί από την ασυλία της.

Ομοίως, η διοίκηση της τράπεζας θα έχει διπλωματική ασυλία, ενώ ο πρόεδρος και οι διευθυντές της θα είναι επιλέξιμοι για αρκετά οφέλη, μεταξύ των οποίων και η πλήρης φοροαπαλλαγή. Πολλά τέτοια προνόμια είναι διαθέσιμα σε υψηλόβαθμα στελέχη σε άλλες πολυεθνικές επενδυτικές τράπεζες, αλλά το προσωπικό της ΙΙΒ θα λαμβάνει διάφορες ειδικές μορφές προστασίας. Ο νόμος ορίζει ότι η ουγγρική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διευκολύνει τη διαμονή και την ελευθερία κινήσεων όλων των στελεχών της ΙΙΒ, των υπαλλήλων, των συμβούλων και των εμπειρογνωμόνων, καθώς και των εξαρτώμενων συγγενών τους και όλων επισκεπτών της τράπεζας. Οι ουγγρικές αρχές δεν έχουν κανένα δικαίωμα να εγκρίνουν τέτοιες δραστηριότητες, παρά μόνο μια υποχρέωση να παράσχουν σε αυτούς τους ανθρώπους τα κατάλληλα έγγραφα.

Επιπλέον, ο νόμος δεν θέτει κανένα όριο στον αριθμό των εργαζομένων της ΙΙΒ ή των προσκεκλημένων της στην Ουγγαρία. Θεωρητικά, η τράπεζα θα μπορούσε να φιλοξενήσει εκατοντάδες ξένους πολίτες οι οποίοι θα ήταν σε θέση να μετακινούνται ελεύθερα εντός της περιοχής Σένγκεν. Το ίδιο ισχύει και για τα οχήματα που ανήκουν στην ΙΙΒ, τα οποία θα προστατεύονται από έρευνα, κατάσχεση και πώληση.

Έχει ενδιαφέρον ότι η ΙΙΒ αρχικά σχεδίαζε απλώς να μεταφέρει τα γραφεία της Μπρατισλάβα στη Βουδαπέστη, επειδή η κυβέρνηση της Σλοβακίας ήταν απρόθυμη να παράσχει τις ανέσεις που επιδίωκε. Η ουγγρική κυβέρνηση δεν έχει τέτοιες επιφυλάξεις, παρά τους προφανείς κινδύνους από το να χορηγήσει σε έναν ρωσικό κρατικό οργανισμό απεριόριστη διαμονή και ταξιδιωτικές ευκαιρίες εντός της ΕΕ -χωρίς κανέναν επίσημο έλεγχο ή επίβλεψη.

Οι δικαιολογίες της Βουδαπέστης

Η ουγγρική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η μεταφορά των γραφείων της ΙΙΒ στην Βουδαπέστη, θα τονώσει την εθνική οικονομία. ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει μια ανισορροπία μεταξύ της συμβολής της Ουγγαρίας στην ΙΙΒ και τους πόρους που έχει αποκτήσει από τον οργανισμό μέχρι σήμερα. Αν και η Ουγγαρία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εισφορέας στην τράπεζα με βάση το κεφάλαιο που κατέβαλε, έχει λάβει μόλις το 5% των δανείων από την ΙΙΒ -που είναι το μικρότερο ποσοστό από κάθε άλλο μέτοχο. Ακόμη και το Βιετνάμ και η Μογγολία έχουν λάβει περισσότερα δάνεια από την τράπεζα -6% και 10% αντιστοίχως- παρά το γεγονός ότι το ποσοστό τους σε καταβληθέν κεφάλαιο είναι μόλις 1,13% και 1,04% αντιστοίχως. Με άλλα λόγια, η Ουγγαρία ήταν πολύ λιγότερο επιτυχημένη στο να κινητοποιήσει πόρους της ΙΙΒ από οποιοδήποτε άλλο μέλος της τράπεζας.

Τα κεφάλαια της ΙΙΒ που έχει λάβει η Ουγγαρία μέχρι τώρα περιλαμβάνουν ένα δάνειο 20 εκατ. Ευρώ για την MOL Hungarian Oil and Gas Company, καθώς και ένα δάνειο 15 εκατ. Ευρώ για την MET Group -μια εταιρεία εμπορίας αερίου που ανήκει εν μέρει στην MOL και στον ολιγάρχη με δεσμούς στον Orban, Istvan Garancsi μέχρι το Μάιο του 2018- για την εξαγορά της περιφερειακής εταιρείας αερίου, TIgaz. Αυτό υποδηλώνει ότι η ΙΙΒ θα μπορούσε να εμπλέκεται σε παρόμοιες συναλλαγές στο μέλλον, υποστηρίζοντας τις δραστηριότητες των φιλοκυβερνητικών επιχειρηματικών συμφερόντων χωρίς καμία διαφάνεια ή δημόσια εποπτεία.

Κανένα από αυτά τα προβλήματα δεν είναι βέβαιο ότι απειλεί την ευρωπαϊκή ασφάλεια από μόνο του. Ωστόσο, ο νέος νόμος της Βουδαπέστης για την ΙΙΒ υπονομεύει σοβαρά την ικανότητα των ουγγρικών αρχών να αναλάβουν δράση εάν προκύψει κάποια απειλή. Ως εκ τούτου, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους τόσο για την εσωτερική ασφάλεια όσο και για την οικονομική. Αυτοί οι κίνδυνοι εκτείνονται πέραν της Ουγγαρίας, στην υπόλοιπη ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.

Πηγή: capital.gr