Της Μαρίας Σπυράκη
Το 2018, στις ακτές τις βορειοδυτικής Αγγλίας, εντοπίστηκε ένα πλαστικό μπουκάλι από συσκευασία απορρυπαντικού το οποίο εκτιμάται ότι είχε παραχθεί πριν από 47 χρόνια. Ορισμένα πλαστικά μπορεί να κάνουν μέχρι 450 χρόνια για να βιοδιασπαστούν. Αυτό το μπουκάλι είχε ακόμα άλλα 400 χρόνια μέχρις ότου αποσυντεθεί. Η αλήθεια είναι ότι το πρόβλημα με τα πλαστικά που καταλήγουν στις θάλασσές μας ξεκινάει αρκετές δεκαετίες πίσω και έχει έναν χρονικό ορίζοντα στο μέλλον που υπερκαλύπτει αρκετές γενιές.
Μελέτη από το ίδρυμα Ellen Macarthur έδειξε ότι υπάρχουν πάνω από 150 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών στους ωκεανούς σήμερα και με πρόχειρους υπολογισμούς, εάν δεν αλλάξει τίποτα, η πρόβλεψη είναι ότι μέχρι το 2025 οι ωκεανοί θα περιέχουν έναν τόνο πλαστικού για κάθε τρεις τόνους ψαριών και μέχρι το 2050 το πλαστικό θα ξεπεράσει σε μάζα τα ψάρια στους ωκεανούς.
Η ΕΕ δεν είναι η μεγαλύτερη πηγή θαλασσίων απορριμμάτων, αλλά είναι η κινητήρια δύναμη για τη νομοθεσία και την πολιτική που θα αμβλύνουν το πρόβλημα όχι μόνο στη γειτονιά μας αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Προκειμένου να γίνει αυτό, πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας σε πέντε ξεχωριστά βήματα τα οποία ονομάζω "τα πέντε E" για την αντιμετώπιση των πλαστικών απορριμάτων που καταλήγουν στη θάλασσα. Η Ενεργοποίηση, η Εκπαίδευση, η Ενδυνάμωση, η Έρευνα και η Επιβολή.
Με το πρώτο Ε οφείλουμε να ενεργοποιήσουμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να τους κινητοποιήσουμε. Καταναλωτές, βιομηχανία, δημόσιες αρχές, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, πρέπει να καταλάβουν ότι η υπόθεση τους αφορά άμεσα. Η ενεργοποίηση ξεκινά από την ενημέρωση και τη διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και στη συνέχεια με την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.
Βασικό στοιχείo της ενεργοποίησης είναι η εκπαίδευση. Συνηθίζουμε να λέμε ότι "όλα είναι θέμα παιδείας". Όταν όμως πρόκειται για την αλλαγή συμπεριφοράς στην κατανάλωση πλαστικών, η εκπαίδευση έχει πολλαπλή σημασία. Μέσω εκπαιδευτικών εκστρατειών, αυξάνουμε την ευαισθητοποίηση πρώτα των μαθητών και μαζί τους και των οικογενειών όχι μόνο για το πώς πρέπει να χρησιμοποιούμε ως καταναλωτές τα πλαστικά που έχουν αυξημένη πιθανότητα να γίνουν απορρίμματα θαλάσσης, αλλά και για το πώς ανακυκλώνουμε και επαναχρησιμοποιούμε τα πλαστικά και συμμετέχουμε στην κυκλική οικονομία.
Η ενδυνάμωση είναι ο τρίτος πυλώνας για την αντιμετώπιση των απορριμμάτων των θαλασσών και προϋποθέτει τη συμμετοχή των παραγωγών πλαστικών μιας χρήσης αλλά και συνολικά της βιομηχανίας που χρησιμοποιεί πλαστικά ως υλικό. Είναι απαραίτητο να δώσουμε κίνητρα στη βιομηχανία των πλαστικών ώστε να προχωρήσει στην αλλαγή του προσανατολισμού και στον κυκλικό μετασχηματισμό της. Η βιομηχανία χρειάζεται στήριξη με πολιτικές και οικονομικά μέσα ώστε να μετατρέψει τα επιχειρηματικά της μοντέλα σε βιώσιμα με βάση τις ανάγκες της νέας εποχής. Η ΕΕ παρέχει μια σειρά εργαλεία χρηματοδοτικά και τεχνικής βοήθειας. Η κυβέρνηση οφείλει να ενθαρρύνει παράλληλα την επιχειρηματικότητα καινοτόμων και φιλικών προς το περιβάλλον νεοφυών επιχειρήσεων σε αυτόν τον τομέα.
Το επόμενο στάδιο είναι η έρευνα, η οποία ακολουθεί την ενδυνάμωση του κλάδου. Μέσω αυτής, πρέπει να επενδύσουμε σε μεγάλο βαθμό στην καινοτομία και την ανάπτυξη νέων προϊόντων, τα οποία είναι βιοδιασπώμενα, λιγότερο ρυπογόνα και ευκολότερα ανακυκλώσιμα. Αυτή η προτεραιότητα μπορεί να γίνει πράξη μόνο μέσω της δέσμευσης της τοπικής αυτοδιοίκησης, με επιβράβευση αλλά και επιπτώσεις συνδεδεμένες με την απόδοση, προκειμένου να διευκολυνθεί η ανακύκλωση με διαχωρισμό των απορριμμάτων στην πηγή, σε όλα τα επίπεδα παραγωγής και κατανάλωσης.
Για να επιτευχθεί η αλλαγή στην παραγωγή των πλαστικών και να δημιουργηθούν νέες δουλειές είναι απαραίτητη η απαρέγκλιτη εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ. Εάν όλα τα άλλα αποτύχουν ή δεν επαρκούν για την προστασία των μελλοντικών γενεών μας, πρέπει να είμαστε αρκετά τολμηροί για να λάβουμε τις αποφάσεις για το καλύτερο. Εκτιμάται ότι η πρόταση της Κομισιόν για τα πλαστικά μιας χρήσης θα έχει ένα κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις συνολικά 2 δισ. ευρώ και τη διαχείριση αποβλήτων 510 εκατ. ευρώ, αλλά θα επιτρέψει στους καταναλωτές να εξοικονομήσουν χρήματα 6,5 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα θα μειωθεί η ρύπανση κατά 2,6 εκατομμύρια τόνους CO2. Στο βραχυπρόθεσμο μέλλον θα υπάρχουν κόστη που μπορούν να αντισταθμιστούν άμεσα από επιχειρηματικές ευκαιρίες για βιοδιασπώμενα και ανακυκλούμενα πλαστικά και σε βάθος χρόνου τα οφέλη θα είναι πολλαπλάσια.
Είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των πλαστικών μιας χρήσης ως εισηγήτρια εκ μέρους του ΕΛΚ στην Επιτροπή Βιομηχανίας και Ενέργειας. Η εφαρμογή της νομοθεσίας απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση και ισχυρή αφοσίωση από τους πολίτες, τη βιομηχανία, τον δημόσιο τομέα και τους φορείς χάραξης πολιτικής. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προστασία του περιβάλλοντος. Οφείλουμε όμως να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα τώρα με καινοτόμες ιδέες, μετασχηματίζοντας τη βιομηχανία και δίνοντας στα παιδιά μας την ευκαιρία να μην καταλήγει το πλαστικό μαζί με το ψάρι στο πιάτο τους.
* Η κα Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής της ΝΔ-ΕΛΚ και επικεφαλής της πανευρωπαϊκής καμπάνιας "Fish or plastic?". Το άρθρο δημοσιεύεται ταυτόχρονα στο Open Access Gov στις Βρυξέλλες.
Πηγή: capital.gr
Leave a comment