Του Πάνου Παπάζογλου
Καθώς η χώρα μας μπαίνει σε μια χρονιά αλλαγών, εντείνεται η συζήτηση για το αναπτυξιακό σχέδιο που θα πρέπει να ακολουθήσει, για να αφήσει οριστικά πίσω την περίοδο της κρίσης, να ανταποκριθεί στις δανειακές της υποχρεώσεις, να αντιμετωπίσει την πληγή της ανεργίας και να αποκαταστήσει τα εισοδήματα που χάθηκαν.
Το σχέδιο αυτό πρέπει, προφανώς, να είναι ιδιοκτησίας των ελληνικών κυβερνήσεων. Δεν αρκεί, όμως, αυτό. Είναι ανάγκη να τύχει της ευρύτερης δυνατής, αλλά και διαρκούς αποδοχής από όλες τις πολιτικές και παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, ούτως ώστε να έχει μακροχρόνιο ορίζοντα και να μην έχει την τύχη άλλων αντίστοιχων προσπαθειών του παρελθόντος.
Πρέπει, επίσης, να απαντά στις βαθιές, χρόνιες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και τις σημερινές προκλήσεις, και να αντανακλά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Χρειάζονται, προφανώς, πολλές σελίδες για να αναφερθεί κανείς στα βασικά ζητήματα που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει ένα παρόμοιο σχέδιο. Θα ήθελα, όμως, εδώ να αναφερθώ σε αυτά που θεωρώ σημαντικότερα:
Εκπαιδευτικό σύστημα και αγορά εργασίας
Τα ελληνικά πανεπιστήμια στην πλειοψηφία τους, αφού οι φωτεινές εξαιρέσεις είναι λίγες, λειτουργούν εντελώς αποκομμένα από την αγορά εργασίας και την ελληνική επιχειρηματικότητα. Ειδικότητες που δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες, προγράμματα σπουδών που δεν ανανεώνονται έγκαιρα, με μεγάλη έμφαση στη θεωρητική εκπαίδευση και μικρό βάρος στην πρακτική εξάσκηση. Ως αποτέλεσμα, έχουμε αποφοίτους που δεν μπορούν να καλύψουν τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, αλλά και μεγάλες ελλείψεις σε τομείς αιχμής, όπως η πληροφορική. Το πρόβλημα θα αντιμετωπισθεί μόνο μέσα από στενή συνεργασία της εκπαιδευτικής με την επιχειρηματική κοινότητα, με την ενεργή υποστήριξη της Πολιτείας.
Εξωστρέφεια
Η Ελλάδα είναι η μόνη από τις χώρες που εφάρμοσαν προγράμματα προσαρμογής, όπου οι εξαγωγές, όχι μόνο δεν απογειώθηκαν, άλλα έμειναν σε αρκετά χαμηλά επίπεδα στο σύνολό τους, παρά τις όποιες αυξητικές τάσεις. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι η χρόνια εσωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας είναι, στη βάση της, ένα διαρθρωτικό πρόβλημα που αφορά τόσο στις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και στο ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπισθούν ζητήματα, όπως το μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, η απουσία εξαγωγικής κουλτούρας, οι ελλείψεις σε καταρτισμένο στελεχιακό δυναμικό, το πλήθος των αντικινήτρων, οι αποσπασματικές προσπάθειες για τη δημιουργία ενός εθνικού brand. Χρειάζεται, με απλά λόγια, μια μακρόπνοη εξαγωγική στρατηγική, που μπορεί να προκύψει μέσα από τη συστράτευση επιχειρήσεων, εκπαιδευτικής κοινότητας και Πολιτείας.
Καινοτομία
Την ώρα που η ψηφιακή επανάσταση (τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, Internet of Things, data analytics, κλπ.) μετασχηματίζουν το παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον, αλλά και την ίδια την οικονομία, η χώρα μας δεν μπορεί να παραμείνει θεατής. Η Ελλάδα διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσε να πρωταγωνιστήσει σε αυτήν την έκρηξη των νέων τεχνολογιών. Αυτό που λείπει είναι η δημιουργία ενός περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο θα μπορούν να ανθίσουν και να αναπτυχθούν start-up επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσει αυτές θα λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές για το σύνολο της οικονομίας, αναστρέφοντας, συγχρόνως, και την τάση φυγής των νέων επιστημόνων από τη χώρα. Το περιβάλλον αυτό προϋποθέτει νέες ευέλικτες μορφές χρηματοδότησης, φορολογικά κίνητρα, μείωση του μη μισθολογικού κόστους και πολλά ακόμη. Με λίγα λόγια, την άρση των υφιστάμενων αντικινήτρων. Μια σειρά από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, χωρίς τις αντικειμενικές προϋποθέσεις της Ελλάδας, το έχουν ήδη πετύχει.
Ναυτιλία
Πρόκειται για τον μοναδικό τομέα, όπου η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση παγκοσμίως. Δυστυχώς, η συζήτηση για τη ναυτιλία έχει περιορισθεί πρόσφατα στο δευτερεύον ζήτημα της φορολογίας. Αντ’ αυτού, θα έπρεπε να προβληματιστούμε για το πώς η Ελλάδα, αξιοποιώντας τον ρόλο της ναυτιλίας της διεθνώς, θα μπορέσει να μετατραπεί σε ένα από τα κύρια διεθνή ναυτιλιακά κέντρα, παρά τη μετατόπιση του κέντρου βάρους της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας προς την Άπω Ανατολή. Αυτό θα δημιουργήσει δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στηρίζοντας, παράλληλα, μια σειρά από υποστηρικτικούς κλάδους της οικονομίας. Στενά συνδεδεμένο είναι και το ζήτημα της τόνωσης της ναυτικής εκπαίδευσης, που θα μπορούσε να προσελκύσει σπουδαστές από ολόκληρο τον κόσμο, καθώς και την αναθέρμανση της ναυπηγικής βιομηχανίας.
Logistics και μεταφορές
Η στρατηγική θέση της Ελλάδας ως ευρωπαϊκής πύλης, ιδιαίτερα εν όψει της ισχυρής ανάπτυξης των χωρών της Aνατολικής Ευρώπης και της ενδεχόμενης ένταξης χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε., αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας. Το παράδειγμα του ΟΛΠ επιβεβαιώνει τις δυνατότητες που υπάρχουν. Χρειάζεται, όμως, και εδώ μια σαφής στρατηγική και, πάνω απ’ όλα, ένα κλίμα που θα βοηθήσει στην προσέλκυση των απαραίτητων επενδύσεων για την αναβάθμιση των υποδομών και των δικτύων.
Τουρισμός
Παρά τα θετικά βήματα, η αύξηση των αφίξεων των τελευταίων ετών φαίνεται να βασίζεται περισσότερο στις γεωπολιτικές εξελίξεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ορισμένοι από τους άμεσους ανταγωνιστές μας και λιγότερο στη βελτίωση του δικού μας προϊόντος. Αυτό δεν αποτελεί βιώσιμη μακροπρόθεσμη στρατηγική. Απαιτείται βελτίωση των υποδομών, επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, ενίσχυση μορφών τουρισμού, όπως ο ιατρικός και συνεδριακός, και, βέβαια, στόχευση νέων αγορών και τουριστών υψηλού επιπέδου.
Για πολλά από τα ζητήματα αυτά, η ΕΥ, όπως και άλλοι οργανισμοί, έχουν εκπονήσει σημαντικές μελέτες, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση ενός δημιουργικού διαλόγου. Πρέπει, όμως, σύντομα να περάσουμε από τα λόγια στα έργα και να μετατραπούν οι προτάσεις σε ένα πραγματικό αναπτυξιακό σχέδιο, που θα ενσωματώνει όλα τα διδάγματα των τελευταίων ετών και θα θέτει τις βάσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
* Ο κ. Πάνος Παπάζογλου είναι CEO της EY Ελλάδος
Πηγή: capital.gr
Leave a comment